Thiếu nước, tiêu thụ nhiều chất ngọt nhân tạo và caffein, uống thuốc điều trị bệnh, thiếu ngủ… đều có thể khiến lượng đường trong máu tăng hoặc giảm.

Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ, lượng đường trong máu cao hay thấp đều không tốt cho sức khỏe. Lượng đường trong máu cao có thể gây buồn nôn và nôn, khó thở, lượng đường trong máu thấp có thể gây nhầm lẫn, chóng mặt, mờ mắt, co giật, bất tỉnh hoặc thậm chí tử vong. Dưới đây là 10 yếu tố làm thay đổi lượng đường trong máu mà người bệnh nên lưu ý.

mất nước

Uống ít nước có thể dẫn đến tăng đường huyết bằng cách làm cho lượng đường trong máu cô đặc hơn. Lượng đường trong máu cao khiến bạn đi tiểu nhiều hơn, dẫn đến mất nước nhiều hơn. Bệnh nhân tiểu đường nên uống nhiều nước hoặc đồ uống không chứa calo trong suốt cả ngày để giữ nước và khỏe mạnh. Nếu bạn thấy nước lọc nhàm chán, hãy thử trà thảo mộc tự nhiên không đường hoặc thêm một số loại cam quýt, quả mọng, lá bạc hà tươi… để tăng hương vị.

chất làm ngọt nhân tạo

Nhiều người mắc bệnh tiểu đường tìm đến đồ uống ăn kiêng, không đường để thay thế đồ uống có đường thông thường vì họ nghĩ rằng chúng không làm tăng lượng đường trong máu. Nhưng theo một nghiên cứu năm 2021 của Đại học Maastricht (Hà Lan), chất làm ngọt nhân tạo có trong đồ uống không đường và thực phẩm ăn kiêng có thể làm suy giảm cân bằng nội môi glucose. Uống quá nhiều đồ uống không đường có chứa chất làm ngọt nhân tạo như xylitol, mannitol… hay ăn thực phẩm không đường nhưng chứa nhiều carbs (tinh bột) có thể khiến bạn bị mất nước, dẫn đến tăng lượng đường trong máu.

Uống nhiều caffein

Tiêu thụ 400 mg caffeine mỗi ngày là an toàn cho người khỏe mạnh, nhưng ở những người mắc bệnh tiểu đường, nó có thể ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của insulin và có thể dẫn đến lượng đường trong máu thấp hoặc cao. Nghiên cứu của Trung tâm Y tế Đại học Duke (Mỹ) cho thấy một số bệnh nhân bị tăng đột biến lượng đường trong máu chỉ sau khi uống một tách cà phê. Tuy nhiên, cũng có những bệnh nhân tiêu thụ caffein, chất này có thể cải thiện lượng đường trong máu và giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường. Tất cả phụ thuộc vào cơ thể và lượng caffein tiêu thụ, hãy theo dõi lượng đường trong máu của bạn khi uống cà phê hoặc trà, nếu lượng đường trong máu tăng lên thì cắt giảm lại.

Thuốc điều trị bệnh

Thuốc kê đơn và thuốc mua tự do điều trị các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Ví dụ, steroid (được sử dụng để điều trị các tình trạng viêm nhiễm, rối loạn tự miễn dịch và hen suyễn) có thể khiến lượng đường trong máu tăng đột biến.

Thông tin từ trang web TriHealth (Mỹ), thuốc tránh thai, một số thuốc chống trầm cảm và một số liệu pháp hormone có thể khiến lượng đường trong máu cao hơn bình thường. Thuốc kháng sinh có thể làm giảm lượng đường trong máu, và thuốc ho cũng có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Bệnh nhân tiểu đường trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào để điều trị các bệnh lý khác nên tham khảo ý kiến ​​của dược sĩ hoặc bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến đường huyết và tránh tương tác thuốc.

Lượng đường trong máu có thể tăng lên trong tuần trước kỳ kinh nguyệt. Ảnh: Freepik

Xét nghiệm đường huyết giúp phát hiện lượng đường trong máu cao. Hình ảnh: Freepik

Chu kỳ kinh nguyệt

Sự thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ tiền kinh nguyệt có thể khiến lượng đường trong máu tăng nhẹ. Một số phụ nữ mắc bệnh tiểu đường trở nên ít nhạy cảm hơn với insulin trong tuần trước kỳ kinh, điều này có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao hơn bình thường. Lượng đường trong máu của bạn sẽ trở lại bình thường ngay khi bắt đầu có kinh. Vào tuần trước khi hành kinh, phụ nữ mắc bệnh tiểu đường nên cắt giảm lượng carbohydrate, tăng cường vận động để tránh lượng đường trong máu quá cao. Nếu dùng insulin, hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ để điều chỉnh liều lượng nhằm bù đắp sự thay đổi nội tiết tố.

Chứng mất ngủ

Theo nghiên cứu của Đại học Y khoa Weill (Qatar), thiếu ngủ có thể làm tăng lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 bằng cách can thiệp vào việc kiểm soát glucose và độ nhạy insulin. Ngủ không đủ giấc là một dạng căng thẳng mãn tính, căng thẳng càng nhiều thì lượng đường trong máu càng cao.

Để cải thiện chất lượng giấc ngủ, hãy tạo thói quen đi ngủ nhất quán (đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày) và ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm. Nếu bạn bị ngưng thở khi ngủ, hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ để được hỗ trợ giấc ngủ.

Hiện tượng bình minh

Lượng đường trong máu có thể cao vào buổi sáng, mặc dù nó sẽ ổn định khi bạn đi ngủ. Tình trạng này được gọi là "hiện tượng bình minh", xảy ra khi cơ thể thức dậy giải phóng cortisol, một loại hormone khác khiến cơ thể ít nhạy cảm hơn với insulin, làm tăng lượng đường trong máu, thường là từ 2 - 8 giờ sáng.

Bạn có thể bị hạ đường huyết vào buổi sáng nếu bạn dùng quá nhiều insulin hoặc thuốc vào buổi tối và không ăn đủ vào buổi tối. Ăn một bữa ăn nhẹ giàu protein, ít carb trước khi đi ngủ không làm tăng lượng đường trong máu vào ban đêm, tránh hạ đường huyết vào buổi sáng. Nếu đường huyết buổi sáng tăng giảm liên tục, bệnh nhân cần đến bệnh viện để điều trị.

du lịch

Đi du lịch có thể làm gián đoạn lịch uống thuốc của bạn và gây ra thói quen ngủ và ăn uống không đều đặn, đồng thời cản trở việc kiểm soát lượng đường trong máu. Khi bạn đi du lịch, bạn có thể ăn nhiều hơn, uống nhiều hơn hoặc năng động hơn. Tất cả đều có thể gây ra những thay đổi về lượng đường trong máu. Bạn nên kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên khi đi du lịch, mang theo đồ ăn nhẹ cân bằng carb, một chai nước trong hành trình để giúp giữ nước và ăn nhẹ bốn giờ một lần trong ngày. Mang theo thuốc hoặc insulin và nhớ sử dụng đúng thời gian quy định.

thời tiết nóng

Nhiệt độ cao có thể cản trở việc kiểm soát lượng đường trong máu khi cơ thể phản ứng với nhiệt. Một số người có lượng đường trong máu tăng đột biến vào những ngày nắng nóng vì những điều kiện thời tiết này làm tăng thêm căng thẳng, đặc biệt là đối với những người dùng insulin.

Lượng đường trong máu cao mãn tính có thể ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể và khiến cơ thể mất nước nhanh hơn, khiến lượng đường trong máu thậm chí còn tăng cao hơn. Vào thời điểm nắng nóng cao, người bệnh không nên ra ngoài và theo dõi chặt chẽ đường huyết.

Kiểm tra lượng đường trong máu không đúng cách

Không rửa tay trước khi thử lượng đường trong máu có thể cho kết quả sai. Ví dụ, xét nghiệm sau khi xử lý thực phẩm có thể cho kết quả rất sai vì bụi bẩn trên da có thể làm nhiễm bẩn mẫu máu. Chỉ số đường huyết cao hơn một cách giả tạo có thể khiến bạn sử dụng quá nhiều insulin dẫn đến lượng đường trong máu thấp một cách nguy hiểm.

Mai Cát
(Dựa trên Sức Khỏe Mỗi Ngày)