Cây mía dò: Nguồn gốc, đặc điểm hình thái và lưu ý khi sử dụng

Cây mía phát triển tốt trong điều kiện tự nhiên ở Trung du Bắc Bộ. Từ lâu, con người đã biết tận dụng loại cây này để điều trị một số bệnh liên quan đến xương khớp. Theo y học hiện đại, mía có dược tính khá mạnh, có thể ứng dụng để bào chế nhiều loại thuốc điều trị bệnh.

23/03/2023 | Lợi ích sức khỏe của các loại thảo mộc
23/03/2023 | Nêu công dụng dược lý của Hạ khô thảo và một số bài thuốc dân gian?
22/03/2023 | Củ nghệ - Loại thảo mộc có nhiều lợi ích cho sức khỏe
16/03/2023 | Tam thất - Loại cây có múi được sử dụng rộng rãi trong Đông y

1. Nguồn gốc và đặc điểm của cây mía

Trước khi phân tích chi tiết về tác dụng dược lý, SK&DD xin giới thiệu sơ lược về nguồn gốc và đặc điểm hình thái của đường mía.

1.1. Nguồn

Mía còn có tên khoa học là Cheilocostus speciosus. Loài cây này có nguồn gốc từ Đông Nam Á. Bên cạnh đó, cây mía cũng đang phát triển mạnh ở một số nước Đông Bắc Á như Đài Loan, Trung Quốc.

Cây mía tập trung ở vùng núi và thung lũng phía Bắc

Ở nước ta, cây mía chủ yếu phát triển mạnh ở vùng núi và trung du phía Bắc. Trong đó, Thái Nguyên, Cao Bằng, Tuyên Quang, Lạng Sơn… là một số tỉnh có lượng mía ngoài tự nhiên khá lớn.

Ngoài ra, loại cây này còn phát triển tương đối mạnh ở miền Tây Nam Bộ. Chúng chủ yếu mọc hoang, phát triển tốt không cần chăm sóc nhiều.

1.2. Đặc điểm hình thái

Dưới đây là một số đặc điểm hình thái cơ bản của mía trồng ở Việt Nam:

• Thân: Mía thuộc nhóm cây thân thảo, sống lâu năm, chiều cao trung bình từ 1m đến 3m. Thân non thường được bao phủ bởi lớp vảy có lông.

• Rễ: Tương đối to, bên trong xốp, rễ mía ít phân nhánh.

• Lá: Có hình mác, thuôn dài, mỗi lá có chiều dài trung bình từ 15cm đến 20cm. Lá mía thường mọc so le, kèm theo bẹ lá. Mặt trên của lá nhẵn, mặt dưới có lông. Màu lá chuyển dần từ xanh nhạt sang trắng ngà và đỏ thẫm khi lá già đi.

• Hoa: Mọc chủ yếu ở đầu thân, mỗi bông mọc khá sát nhau. Hoa mía màu trắng, không cuống, hình trứng.

• Quả: Sau khi hoa tàn, quả sẽ xuất hiện. Mía dài trung bình 1,3cm, hình bầu dục hoặc gần giống hình trứng. Bên trong quả luôn có hạt. Từ tháng 7 đến tháng 11 là mùa mía ra trái.

Hình ảnh cây mía

Ngoài hoa và quả, hầu hết các bộ phận của cây mía đều có thể dùng làm thuốc. Trong đó rễ và cành non là hai bộ phận được dùng làm thuốc nhiều nhất.

2. Tác dụng của mía trong Đông và Tây y

Tác dụng của mía trong việc điều trị bệnh đã được Y học phương đông và được y học phương Tây công nhận.

2.1. Theo Tây y

Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy mía có tác dụng khá tốt trong việc hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh. Cụ thể như:

• Giảm kích thước tuyến ức: Các thử nghiệm trên chuột lang non cho thấy chiết xuất mía làm giảm kích thước tuyến ức trung bình từ 34% đến 50%. Cụ thể, người ta đã tiêm tinh chất mía đường với liều lượng từ 0,3g/kg đến 0,5g/kg vào vùng dưới da của chuột lang tham gia thử nghiệm.

• Chống viêm: Các chất dinh dưỡng trong mía khá giàu chất chống viêm, hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến viêm cấp và mãn tính.

• An thần: Một số bộ phận của cây mía thích hợp dùng làm thuốc an thần. Từ nghiên cứu thực tế, các nhà khoa học nhận thấy các thành phần chứa trong loại cây này không ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sinh sản của động vật nói chung. Tuy nhiên, nghiên cứu này vẫn cần thời gian để chứng minh.

• Giảm đau: Hợp chất saponin chiết xuất từ ​​cây mía đã được chứng minh là có khả năng kháng viêm, giảm đau.

• Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, thận, đường tiết niệu: Nhiều nghiên cứu gần đây đã chứng minh cà gai leo hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, thận, đường tiết niệu khá tốt. Vì vốn dĩ mía sở hữu khả năng kháng viêm, kháng khuẩn rất tốt.

• Điều hòa lượng đường trong máu: Áp dụng bài thuốc từ mía có thể làm giảm chỉ số đường huyết. Đồng thời, điều hòa lipid máu, hạn chế phần nào tình trạng xơ vữa động mạch.

• Kháng khuẩn, giảm cảm cúm: Một số hợp chất trong mía có khả năng ức chế và loại bỏ virus gây cảm lạnh. Từ đó giúp cơ thể hạ sốt nhanh chóng, giảm cảm lạnh và cảm cúm.

• Lợi tiểu: Sử dụng các sản phẩm từ đường mía với liều lượng thích hợp giúp giảm phù nề. Nó cũng làm giảm huyết áp và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.

Mía giúp giảm đau và điều hòa đường huyết khá tốt

Ngoài ra, một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng mía giúp hỗ trợ phòng chống ung thư tương đối tốt. Ngoài tác dụng chữa bệnh, mía còn thích hợp làm thực phẩm bổ sung các loại vitamin cần thiết cho cơ thể.

2.2. Theo Đông Y

Theo Đông y, mía có vị đắng, tính mát, ít độc. Loại cây này hỗ trợ giải độc, thanh lọc cơ thể tương đối tốt. Rễ mía thường được dùng để trị giun.

Từ hàng trăm năm nay, con người đã biết dùng mía để chữa các bệnh liên quan đến phù thũng, tiểu khó, xương khớp, đau nhức do viêm nhiễm, cảm lạnh.

3. Bài thuốc dân gian từ mía

Dưới đây là một số bài thuốc đơn giản sử dụng mía làm nguyên liệu chính. Lưu ý: tất cả các loại thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, việc sử dụng cần theo chỉ định của bác sĩ hoặc những người có chuyên môn.

Mía có thể điều trị nhiễm trùng tai

• Chữa viêm tai: Bạn xay nhuyễn hoặc giã nát ngọn mía rồi chắt lấy nước. Hàng ngày, bạn nhỏ nước mía vào phần tai bị viêm rồi dùng bông thấm, làm đều đặn ngày 3 lần.

• Chữa viêm thận phù nề: Đun khoảng 15 gam mía trong khoảng 20 phút, chắt lấy nước uống hàng ngày.

• Chữa mụn nhọt, lở ngứa: Dùng khoảng 100g mía sắc với nước, cô đặc. Sau đó, đắp lên vùng bị đau hoặc ngứa. Ngoài ra, bạn cũng có thể uống nước lá mía hàng ngày.

• Chữa tiểu khó: Phối hợp cây sậy với bồ công anh, râu ngô. Cùng với đó là cam thảo, rau má, bạch mao căn, bông mã đề. Với mỗi loại nguyên liệu, bạn cân lượng vừa đủ 10g rồi đem sắc cùng với nước. Mỗi ngày bạn uống từ 2 đến 3 lần (không nên uống vào buổi tối).

• Chữa đau khớp: Bạn có thể dùng khoảng 20g mía sắc với nước và dùng hàng ngày.

• Chữa cảm mạo: Bạn đun sôi rễ mía hoặc sắc với nước, dùng hàng ngày cho đến khi các triệu chứng cảm lạnh thuyên giảm.

4. Trong quá trình sử dụng que dò mía cần lưu ý những gì?

Trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ mía, bạn cần hỏi ý kiến ​​bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng. Vì trong mía vẫn còn một lượng nhỏ chất độc.

Bạn không nên sử dụng mía trong thời gian dài

Nếu dùng quá liều, cơ thể thường xuất hiện các triệu chứng như đau bụng, nôn mửa, chóng mặt. Trong trường hợp nhận thấy cơ thể có những biểu hiện như trên, tốt nhất bạn nên tạm dừng áp dụng bài thuốc từ mía.

Với mía chưa qua chế biến, ở dạng tươi, bạn không nên sử dụng liên tục trong thời gian dài. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên hỏi ý kiến ​​bác sĩ nếu có ý định sử dụng đường mía.

Tác dụng chữa bệnh của đường mía được cả y học phương Tây và phương Đông công nhận. Rất mong nhận được sự chia sẻ của SK&DD sẽ cập nhật cho bạn những thông tin tham khảo cần thiết!